Asbest is een verzamelnaam voor een groep van natuurlijk voorkomende vezelachtige mineralen die bekendstaan om hun uitzonderlijke sterkte, flexibiliteit en hittebestendigheid. Vanwege deze eigenschappen werd asbest in het verleden op grote schaal gebruikt in de bouw- en isolatiematerialen, zoals dakbedekking, plafond- en vloertegels, pijpisolatie en cement. Asbest werd populair in de bouwsector vanwege de volgende redenen:

- Brandwerendheid: Asbest is bestand tegen hoge temperaturen en vlammen, waardoor het een uitstekend brandwerend materiaal is.

- Isolatie: Asbest heeft uitstekende thermische en akoestische isolatie-eigenschappen, waardoor het ideaal is voor isolatietoepassingen.

- Sterkte en duurzaamheid: Asbestvezels zijn sterk en duurzaam, waardoor ze een goede versterking bieden voor andere materialen zoals cement en kunststof.

- Chemische resistentie: Asbest is bestand tegen corrosie en chemische aantasting, wat betekent dat het goed stand houdt onder verschillende omstandigheden.

- Kosteneffectiviteit: Asbest was relatief goedkoop en gemakkelijk te verkrijgen, waardoor het een kosteneffectieve keuze was voor bouwmaterialen.

Hoewel asbest veel voordelen had, werd het later duidelijk dat blootstelling aan asbestvezels ernstige gezondheidsrisico's met zich meebracht. Hierdoor is het gebruik van asbest tegenwoordig in veel landen, waaronder België, verboden.

Hoewel asbest in het verleden vanwege zijn gunstige eigenschappen veelvuldig werd gebruikt, is later vastgesteld dat blootstelling aan asbestvezels ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Wanneer asbestmaterialen beschadigd of verstoord raken, kunnen de vrijgekomen asbestvezels worden ingeademd, wat leidt tot verschillende ziekten die vaak pas na vele jaren of zelfs decennia tot uiting komen.

De belangrijkste gezondheidsrisico's van asbest zijn:

- Asbestose: Dit is een chronische longziekte die wordt veroorzaakt door het inademen van asbestvezels. Asbestose kan leiden tot littekens in de longen, wat ademhalingsproblemen, hoesten en uiteindelijk hartfalen veroorzaakt.

- Longkanker: Langdurige blootstelling aan asbest kan het risico op longkanker aanzienlijk verhogen. Dit risico is nog groter bij mensen die roken of in het verleden hebben gerookt.

- Mesothelioom: Dit is een zeldzame vorm van kanker die het longvlies, buikvlies of hartzakje aantast. Mesothelioom wordt bijna uitsluitend veroorzaakt door blootstelling aan asbestvezels en kan zich zelfs na een relatief lage blootstelling ontwikkelen.

- Pleurale verdikking en plaques: Dit zijn niet-kwaadaardige aandoeningen van het longvlies, die kunnen leiden tot ademhalingsproblemen en pijn op de borst.

Het risico op het ontwikkelen van asbestgerelateerde ziekten hangt af van verschillende factoren, zoals de duur en intensiteit van de blootstelling, het type asbest en individuele gevoeligheid. Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen die aan asbest wordt blootgesteld, ziek wordt. Echter, vanwege de ernstige gezondheidsrisico's die asbest met zich meebrengt, is het essentieel om voorzorgsmaatregelen te nemen en blootstelling zoveel mogelijk te vermijden.

Het identificeren van asbestdaken kan een uitdaging zijn, omdat asbest vaak is verwerkt in andere materialen en het uiterlijk ervan kan variëren. Toch zijn er enkele kenmerken die u kunnen helpen bij het herkennen van asbestdaken:

- Leeftijd van het gebouw: Asbest werd veel gebruikt in bouwmaterialen tussen de jaren 1950 en 1990. Als uw gebouw of woning in deze periode is gebouwd, is de kans groter dat er asbest aanwezig is in het dak.

- Type dakbedekking: Asbest werd voornamelijk gebruikt in bepaalde soorten dakbedekking, zoals golfplaten, dakleien en bitumen dakbedekking. Asbesthoudende golfplaten hebben vaak een golvend of geribbeld oppervlak en kunnen grijs, bruin of blauw van kleur zijn. Dakleien en bitumen dakbedekking met asbest kunnen op gewone dakbedekking lijken, maar bij nader onderzoek kunt u mogelijk de vezelige structuur van asbest herkennen.

- Vezelige structuur: Asbestvezels zijn te herkennen aan hun vezelige structuur. Hoewel het moeilijk kan zijn om deze structuur met het blote oog te zien, vooral als het asbest in ander materiaal is verwerkt, kan een nauwkeurige inspectie soms de vezels aan het oppervlak onthullen.

- Fabrikant en merktekens: Sommige asbesthoudende dakmaterialen kunnen merktekens of labels van de fabrikant bevatten die aangeven dat er asbest in het product zit. Als u dergelijke merktekens op uw dakbedekking aantreft, kan dit een aanwijzing zijn dat er asbest aanwezig is.

Het is belangrijk te benadrukken dat alleen een professionele asbestinspecteur met zekerheid kan vaststellen of een materiaal asbest bevat. Als u vermoedt dat uw dak asbest bevat, is het raadzaam om contact op te nemen met een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf om een deskundige beoordeling en indien nodig, veilige vervanging van het materiaal te regelen.

Vanwege de ernstige gezondheidsrisico's die asbest met zich meebrengt, hebben veel landen, waaronder België, wetgeving ingevoerd om het gebruik en de verkoop van asbest te reguleren en uiteindelijk te verbieden. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste aspecten van de regelgeving en het verbod op asbest in België:

- Verbod op asbest: In België is de productie, verkoop en het gebruik van asbesthoudende materialen sinds 1998 verboden. Dit verbod geldt voor alle soorten asbest, zowel hechtgebonden als niet-hechtgebonden.

- Verwijdering van asbest: De verwijdering van asbest moet worden uitgevoerd door erkende en gecertificeerde asbestverwijderingsbedrijven om te garanderen dat de werkzaamheden op een veilige en verantwoorde manier worden uitgevoerd. Particulieren mogen in sommige gevallen hechtgebonden asbest zelf verwijderen, maar dit wordt niet aanbevolen vanwege de gezondheidsrisico's. Niet-hechtgebonden asbest mag alleen worden verwijderd door professionals.

- Asbestinventarisatie: Bij renovatie- of sloopwerkzaamheden aan gebouwen die voor 2001 zijn gebouwd, is het verplicht om een asbestinventarisatie uit te laten voeren door een erkende deskundige. Dit is bedoeld om de aanwezigheid van asbest in het gebouw te identificeren en de juiste maatregelen te nemen om de blootstelling aan asbestvezels te minimaliseren.

- Asbestverwijdering bij renovatiewerken: Als u een woning koopt of eigenaar bent van een woning, bent u niet verplicht om asbest te verwijderen, tenzij het in zeer slechte staat is. Als u renovatiewerken uitvoert aan uw gebouw of woning, bent u verplicht om alle asbesthoudende toepassingen die eenvoudig bereikbaar worden, te verwijderen, ongeacht hun staat. In Vlaanderen geldt deze verplichting bij renovatiewerken voor alle asbesthoudende toepassingen die eenvoudig bereikbaar zijn, ongeacht hun staat.

Verplicht asbestattest bij verkoop van een gebouw: Sinds 23 november 2022 is een geldig asbestattest verplicht voor eigenaren van gebouwen of delen van gebouwen (bijv. een appartement) die zijn gebouwd vóór 2001, een oppervlakte van 20 m² of meer hebben en toegankelijk zijn bij verkoop of schenking (erfenissen vallen hier niet onder). Het asbestattest is het resultaat van een asbestinventarisatie en bevat informatie over asbest in het gebouw, de staat ervan en advies over veilig beheer of verwijdering. Vanaf 2032 moet u voor elk gebouw dat is gebouwd vóór 2001 en waarvan u eigenaar bent een asbestattest hebben, ook als u geen plannen voor een verkoop heeft. Bij verhuur van het gebouw bent u verplicht om uw huurder(s) een kopie van het asbestattest te bezorgen, ook als u al vóór 2032 over dat attest beschikt.

Het is belangrijk om op de hoogte te blijven van lokale en regionale regelgeving met betrekking tot asbest en om te zorgen voor een veilige en verantwoorde verwijdering wanneer dat nodig is.

Bij het omgaan met asbest in en rondom gebouwen, is het cruciaal om voorzichtig te zijn om gezondheidsrisico's te minimaliseren. Hier zijn twee belangrijke aandachtspunten die u in gedachten moet houden:

Wees alert op opwaaiend stof: In gebouwen met verweerde asbestdaken kan opwaaiend stof voor een gezondheidsrisico zorgen. Dit stof kan leiden tot herhaalde blootstelling aan asbestvezels. Om dit risico te verminderen, zorg ervoor dat u regelmatig stof en vuil verwijdert en overweeg het vervangen van het asbestdak.

Vermijd het verstoren van asbestmaterialen: Probeer asbesthoudende materialen niet te verstoren, doorboren, zagen, schuren of breken. Verstoring van asbest kan leiden tot het vrijkomen van asbestvezels, die gevaarlijk zijn voor de gezondheid.

Hoewel deze voorzorgsmaatregelen belangrijk zijn om de blootstelling aan asbestvezels te beperken, is het natuurlijk nog beter om het asbestdak te vernieuwen. Door het dak te vervangen, kunt u het risico op blootstelling aan asbestvezels verder verminderen en een veiligere omgeving creëren voor uzelf en anderen in en rondom uw gebouw.